GiZa GaRaPeNaReN pSiKoLoGiA

Azteko azaldu behar dugu, lau heritza mota daudela eta honako hauek dira: (Lopez,2018) Psikologikoa:  Gizarteko harremanak bertan behera uztea edo ezabatzea eta pertsonak berak edo ingurukoek eragiten dute. Klinikoa: Entzefaloko jarduera guztiak bukatzean gertatzen da, hau da, garun-uhinik ez edukitzean. Fisiologikoa: Giza gorputzaren organo eta sistema guztien funtzionamendua amaitzen denean izaten da. Psikikoa: Heriotza ezinbestez laster gertatzekoa dela onartzean datza, hots, nor bere baitara biltzea. Bizitzako gertakarien artean, onarpena horietako bat da, hau da, lasaitasunes onartzen denean heriotza eta amore ematen duzunea. (Lopez,2018) Gertakari hau, gaur egun augen dagoen gai batekin lotu egin dut, eutanasia, kartzelarekin zigortzen den eskubidea. Greko zaharrantzat, eutanasiaren esanahia "buena muerte" da, baina RAEren arabera honako hau da: "intervención deliberada que pone fin a la vida de un paciente sin perspectiva de cura...

Alargutasuna, bikotekide maitea galtzeak dakarren bizialdaketa da. Sarritan hirugarren edo laugarren adinean gertatzen da eta azken batean, atzera bueltarik ez duen dolu-prozesua da. (Lopez,2018) Egoera honi aurre egiteko lau fase ditugu: (Lopez,2018) Gertakaria jendaurrean agertzea: familiako gertakari pribatu bat kanporatzea, jendaurrean agertzea... Komunikazio-lokarriak aldi baterako askatzea: urruntzea ezinbestekoa da egoera berrira egokitzeko; Ahaztea (neurri batean): hilaren neurrizko oroitzapena Itzultzea: modu praktiko eta doian egokitzea normaltasunera, arlo guztietan: fisikoan, afektiboan, gizartean, lanean... Maite duzun pertsona bat galtzea beti da gainditzeko saila. Trsitura, nostalgia edo egonezintasuna egoera iraunkor batean bihurtzen da eta oso saila egin da handik ateratzea. Pertsona batzuk, inoiz gainjarriko dutela esaten dute dudarik gabe, bakoitzaren heriotzarekin kompartatuz tragedia hori. Ikerketa baten arabera, bikote baten heriotza, bihotzeko...

Habia hutsa, seme-alaben emantzipazioak oinarritzen da eta zenbait esaldi oso nabarmenak bihurtzen dira etapa hontan esaterako;  “etxea hutsik dago”, “isiltasun handia dago”, edo ohikoena, “zerbait falta da”. Familia hasierako talde-unitatera itzultzen da eta seme-alaba guztien eboluzioaren erakusgarri argia da, heldutasunera iritsi dira eta, hots, autonomia lortu dute. Dena den seme-alabek automia lortzeak edo emantzipazioa ez du esan nahi gurasotasuna bukatu denik.(Lopez,2018) Zenbait fakotore ditugu: (Lopez,2018) Seme-alabengan jarritako itxaropenak Habia hustu aurretik, guraso rolaren nagusitasuna Seme-alaben falta partzialetan ikasitakoaren historiala Habia hustu aurreko gizarte harremanak Bikotearen eta bikotekide bakoitzaren aisiako jarduerak eta interesak. Habia hutsaren oinarrizko ondorioak, denborak orain luzeagoa ematen dutela dirudi, sobran dagoela ere esan liteke. Jarduera berririk topatu ezin dira eta ezer ez egiteak sentimentu txarrak ekar dit...

Jubilazioa, lan jarduera behin betiko uztean datza. Erretiro-eredua eta egokitzapenahainbat faktoreren emaitza da, esaterako osasun fisiko ona izatea; maila ekonomia influentzia du ere, izan ere, pobreziatik ihes egiteko aukera gutxiago dituzte; genero desberdintasuna, kasu honetan emakumeak hobeto moldatzen direlako... (Lopez,2018) Erretiratzeak, sei fase ditu: (Lopez,2018) Aurre-erretiroa: J ubilazioari buruzko asmoak, ametsak, irudikapenak... sortzen dira. Erretiroa: Orain arte lortu gabeko amtesak betetzeko aukera da, dinamika funtzional berdina eta deskonexioa dago lan gutxiago izaten dutelako. Desengainua: Jubilazioari buruzko ametsak eta asmoak ez direla betetzen konturatzen dira. Birbideratzea: Bertan jubilazioari buruz ideaia erealistagoak izaten dituzte. Errutina, egokitzeko bidea: Norberaren ahalmenak eta mugak zein diren jakiten hasten dira eta egunerokoari aurre egiteko baliabideak bilatzen dituzte. Amaiera - rol aldaketa: Erretiradunak, gaixoak balira...

A dinekoek familiarekin dituzten harremanak berrantolatu eta aldatu egin dira, familiaren bizi-zikloan eta familiaren egituran gertatu diren aldaketen eraginez edota lehen familiak egiten zituen zainketa batzuen ardura Estatuak hartzen dituelako. (Lopez,2018) Aiton-amonek zenbait rol betetze dituzte, esaterako, formalak, ondo pasatzekoak, gozameneskoak, gurasoen ordezkoak, familiako jakituria eta urrunekoak edo hurbilekoak. (Lopez,2018) Gurasoek bitartekari moduan jokatzen dute loben eta aitona-amonen artean. Gurasoen jarrerak eta erabakiek markatzen dute neurri handi batean aitona-amonen inplikazio mota eta maila. (Lopez,2018) Margaret Mead XX mendeko antropologa estatu batuarra esaten duen bezala, "Todo el mundo debe tener acceso a los abuelos y nietos con el fin de ser un humano completo" Zaharrak egiten garen heinean, esperientziak eta jakintasuna akumulatuz joaten gara eta bizitzari zenbait aldaketa egiten ikusten diogu eta ikasitako guztia praktikan...

Dibortzioetan eragina duten faktore nagusiak, ezkontideen adina, diru-sarrerak eta guraso bananduen edo dibortziatuen semea/alaba izatea dira. (Lopez,2018) Hiru fase bereizten dira prozesu honetan: (Lopez,2018) Dibortzio aurrekoak: Arrazoiak aurkitzean datza eta emaitzak, porrota, errua, areriotasuna, norbere buruari errua botatzea dira. Benetako banaketa: Bertan kontuan artu behar dira; harreman emozionalak, lege eta ekonomia kontuak, partekatutako ardurak, bikote harremana beste pertsona/erakunde batzuekin eta bakoitzaren autonomia beharra. Guzti hauek estres iturriak izan daitezke. Dibortzio ondokoak: Egokitze aldia gertatzen da bertan, hau da, norberarenganako, bikotekidearenganako eta banaketari aurre egiteari buruzko sentimenduak. Arazo praktikoak ere azaleratzen dira bertan esaterako; umeak zaintzea, fakturak ordaintzea, gizarte harreman berriak egitea, laguntza berriak lortzea eta banaketaren garrantzi psikologikoa norbere buruarekin adostea. "Nu...